Khi mới bắt đầu học Phật theo truyền thống Theravāda, nhiều Phật tử khi nghe nhắc tới “Tam Tạng Kinh Điển” liền nảy sinh tâm lý lo lắng vì tính chất hàn lâm của nó. Phải chăng đây là nội dung quá tầm đối với người cư sĩ bình thường. Tuy nhiên, nếu tiếp cận đúng phương pháp, chúng ta sẽ thấy Tam Tạng vô cùng gần gũi. Nó chính là bản đồ dẫn đường cho lộ trình thanh lọc thân tâm, giúp hành giả định hướng rõ ràng và không bị sai đường.
Nguồn gốc và ý nghĩa của Tipiṭaka
Xét theo nghĩa đen, Tipiṭaka hay Tam Tạng chính là “ba chiếc lồng” hay “giỏ”, ám chỉ ba phân loại chính để lưu truyền và tổ chức lời dạy của Bậc Toàn Giác.
Hệ thống này được phân chia thành:
Vinaya Piṭaka – Tạng Luật
Bộ Tạng Kinh (Sutta Piṭaka)
Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhamma Piṭaka)
Toàn bộ các bản văn Tipiṭaka được lưu truyền bằng ngôn ngữ Pāḷi trong truyền thống Nguyên thủy, và được xem là hệ thống kinh điển cổ xưa, nhất quán và gần với lời Phật dạy nguyên thủy nhất.
2. Tạng Luật – Nền tảng của đời sống tu tập
Tạng Luật chủ yếu dành cho chư Tăng Ni, nhưng người tại gia hiểu Luật sẽ tu rất vững.
Giới luật thực chất không phải để gò bó con người, mà mục tiêu là:
Bảo hộ sự thanh khiết của thân tâm
Hóa giải những mâu thuẫn và rắc rối
Tạo môi trường thuận lợi cho Định và Tuệ sinh khởi
Nói một cách ngắn gọn:
Luật đóng vai trò như khung sườn an toàn cho thân nghiệp và khẩu nghiệp
Hành giả mới tu tập chỉ cần chú trọng vào cốt lõi:
Mối quan hệ nhân quả trong mọi việc làm
Tôn trọng giới hạn
Rèn luyện nếp sống tự giác và trách nhiệm
Tạng Kinh – Kho tàng pháp thoại của Đức Thế Tôn
Sutta Piṭaka thường là bộ tạng gần gũi nhất đối với các hàng cư sĩ.
Kho tàng này bao gồm:
Các bài thuyết pháp của Đức Phật
Các cuộc đàm luận giữa Ngài với các vị đệ tử, giới quyền quý, read more thường dân và các đạo sư khác
Các hướng dẫn cụ thể về Tứ Diệu Đế: khổ, tập, diệt, đạo
Cấu trúc Sutta Piṭaka phân thành 5 bộ Nikāya lớn, cụ thể:
Phân loại dựa trên dung lượng bản văn: dài, vừa và ngắn
Chứa đựng những hướng dẫn hành trì thực tế như Pháp Cú hay Tứ Niệm Xứ
Có kinh trả lời thẳng những vấn đề đời sống
Một cách khái quát:
Tạng Kinh = con đường được chỉ rõ bằng lời nói, ví dụ và kinh nghiệm sống
Người bắt đầu tu học sẽ thấy Tạng Kinh là điểm xuất phát lý tưởng nhất.
Tìm hiểu Tạng Vi Diệu Pháp – Cơ chế vận hành của ý thức
Mặc dù Abhidhamma là nội dung có tính trừu tượng và đòi hỏi tư duy cao, nhưng đây lại là phần uyên thâm nhất.
Nếu ví:
Tạng Kinh là “Phật dạy gì”
Thì Vi Diệu Pháp giải thích “Các quy luật của Pháp vận động ra sao”
Phần này mổ xẻ các vấn đề một cách tỉ mỉ:
Định nghĩa và đặc tính của tâm
Cấu trúc của một đơn vị tâm thức (sát-na)
Nguyên nhân hình thành các trạng thái bất thiện
Cơ chế tích lũy và vận hành của nghiệp báo
Đối với người vừa khởi sự:
Không nhất thiết phải ép mình học Vi Diệu Pháp từ sớm
Dẫu vậy, nhận thức được giá trị của nó sẽ giúp hành giả tránh được những hiểu biết lệch lạc hoặc cảm tính về giáo pháp
Làm thế nào để kết nối Tam Tạng với Tam Học?
Để ghi nhớ một cách đơn giản:
Luật Tạng là nền tảng của Giới học
Kinh Tạng hỗ trợ cho Định học
Vi Diệu Pháp là phương tiện rèn luyện Tuệ học
Hệ thống Tam Tạng là một chỉnh thể thống nhất, trong đó các phần tương trợ nhau:
Có Giới → Định mới vững
Có Định → Tuệ mới sinh
Có Tuệ → Giới được giữ một cách tự giác
6. Người mới học Phật nên tiếp cận Tam Tạng ra sao?
Gợi ý đơn giản:
Đừng tạo áp lực phải thông thạo mọi thứ cùng một lúc
Hãy học theo thứ tự:
Nắm vững các nguyên tắc đạo đức căn bản
Đọc Kinh để soi lại đời sống
Nếu có điều kiện thuận lợi, hãy đào sâu Vi Diệu Pháp để mở mang trí tuệ chuyên sâu
Giá trị thực sự của kinh điển không nằm ở chữ nghĩa, mà ở chỗ:
thực hiện cuộc cách mạng tâm linh nơi thân, miệng và ý mỗi ngày